Synthese vinden in je werk
Het was december, koud in Amsterdam en ik stond met mijn broer op de pont naar Noord. ‘Ik heb een idee voor een nieuw boek’, zei ik. ‘Want ik zie steeds hetzelfde gebeuren bij de mensen met wie ik werk. Het heeft iets te maken met het vinden van een vorm voor je inhoud. Maar ik moet er nog andere woorden voor bedenken, want dit is veel te abstract.’ ‘Nee!’, riep mijn broer. ‘Vorm en inhoud, hartstikke duidelijk, daar gaat het juist om. Iedereen moet daar iets mee in zijn leven.’ Maar ik wist het zo net nog niet.
In de weken daarna heb ik de woorden terloops aan verschillende mensen voorgelegd: ‘Ik wil een boek maken over het vinden van een vorm voor je inhoud…’ Mijn broer had gelijk: niemand keek me glazig aan. Ik zag de woorden bij de mensen landen en ik zag hun blik naar binnen gaan: wat is mijn inhoud? Hoe geef ik daar eigenlijk vorm aan? Hoe kan ik meer van mezelf tot uitdrukking brengen in mijn werk?
Een maand later belde ik Monique Lindzen, de uitgever. Mijn thema voelde nog wat ongrijpbaar, maar ik wist inmiddels wel zeker dat dit was waarover ik het wilde hebben. ‘Monique,’ zei ik, ‘ik heb een idee voor een nieuw boek. Het heeft iets te maken met het vinden van een vorm voor je inhoud, dat klinkt misschien wat abstract, en ik weet ook nog niet precies hoe ik het moet uitleggen, maar volgens mij is het belangrijk.’ Monique stelde een paar inhoudelijke vragen, waar ik hakkelend op reageerde. Ik voelde me knullig en slecht voorbereid, maar Monique zei: ‘Ga maar schrijven, stuur maar op’.
Precies dit is waarom ik zo blij ben met Monique: ze geeft me de vrijheid om het boek te maken dat ik wil maken. En dat niet alleen: ze geeft me ook vertrouwen, voor de vierde keer. Dit is het vierde boek dat we samen maakten.
Waar ben jij eigenlijk van? is het eerste boek dat ik ben gestart vanuit een vage intuïtie. Ik wist ongeveer waarover ik het wilde hebben, ik had er nog niet de juiste woorden voor, maar wel een sterk gevoel. Intuïtief heb ik een aantal mensen uit mijn zakelijk netwerk gekozen bij wie ik zag dat ze erin geslaagd zijn een eigen vorm te vinden voor hun eigen inhoud. Dat ziet er héél aantrekkelijk uit. Je ziet iemand die samenvalt met wat hij doet. Je ziet dat het klopt, dat het past. Je ziet aandacht. Focus. Vaardigheid. Je ziet iemand die veel te geven heeft in zijn werk en dat moeiteloos lijkt te doen. Je kent ze wel, zulke mensen. Ze vallen op als je ze bezig ziet. Ik heb hen geïnterviewd rond één vraag, namelijk: hoe heb je dit voor elkaar gekregen? Hoe heb jij jouw vorm gevonden voor jouw inhoud? Want vanzelfsprekend is dat niet.
Ik voerde gesprekken met zes verschillende mensen uit uiteenlopende vakgebieden, Kasper van der Meulen, Chris Boven, Jacqueline Tangelder, Fenneke Voorsluis, Frans Rops en Laura van Dolron: een internationaal trainer, een executive coach, een corporate coach, een transitiemanager/beeldend kunstenaar, een business-architect en een theatermaker. Wat heb je nodig om in de wereld te kunnen zetten waar jij van bent? Hoe kun je je eigen ontwikkeling in deze richting sturen? Waaraan kun je je vasthouden? Op basis van hun verhalen en de verhalen van de mensen die ik de afgelopen tien jaar heb begeleid, heb ik een recept gemaakt: een recept voor het vormgeven van je inhoud.
Deze zoektocht naar een eigen vorm gaat natuurlijk ook over mij. Tweeëntwintig jaar geleden stapte ik vers de arbeidsmarkt op. Ik was twee keer afgestudeerd, Nederlands en Filosofie, en kort daarna was ik begonnen aan een theateropleiding. Ik begeleidde socratische gesprekken, gaf argumentatietrainingen en deed allerlei schrijfwerk. Ook schreef ik voor theater. Ondertussen had ik een half dienstverband ter ondersteuning van de Amsterdamse scholen. Ik was met van alles tegelijk bezig: het was leuk om veel ervaring op te doen, maar ik voelde me ook versnipperd. Al die dingen die ik deed, waren delen van mij, maar ze kwamen niet bij elkaar. Ik verlangde ernaar eenheid te brengen in de veelheid. Maar hoe vind je je focus? Het viel niet mee om al die verschillende dingen met elkaar te verbinden en niemand vertelde me hoe.
Het heeft tien jaar geduurd voordat het me lukte. Een lastige tijd: ik wist dat ik ergens naar op weg was, maar ik wist niet waar naartoe en ook niet of ik ooit zou arriveren. Tien jaar was ik bezig grip te krijgen op – wat je zou kunnen noemen – mijn professionele identiteit, zonder dat ik wist wat er aan de hand was, zonder dat ik wist dat het zo heette. Deze tijd was nodig om mijn eigen puzzel te vertalen naar een herkenbaar persoonlijk profiel.
Precies dit is waar heel veel dienstverleners mee bezig zijn, en zeker voor de zelfstandig ondernemers onder ons staat er veel op het spel. Het vertalen van de eigen puzzel naar een herkenbaar profiel: naar een website, een LinkedIn-tekst, een visitekaartje waar je je goed bij voelt. Onderweg zijn er veel plekken waar je kunt stranden. Hoe breng je eenheid in het ondoorzichtige, veelkantige, meerlagige mens dat je bent? Waarom al die moeite voor het maken van een passend profiel als je er niet aan moet denken om jezelf ‘in de markt te zetten’? Ga er maar aan staan. Dit gaat zelden vanzelf.
Nu ben ik in staat onder woorden te brengen wat mij toen te doen stond, en wat heel veel mensen zoals ik te doen staat: een concrete vorm vinden voor je inhoud en jezelf daarin zichtbaar maken. Het is een heel persoonlijke onderneming waarin je je eigen betrokkenheid vertaalt naar iets in de wereld waarmee je je geld kunt verdienen. Persoonlijk en zakelijk komen bij elkaar en dat kan behoorlijk ongemakkelijk voelen. Bij mij kreeg dit vorm in mijn onderneming Glashelder Verhaal – en dat bleek te werken, voor mijn klanten en voor mij.
Je zou kunnen zeggen: het vinden van een vorm voor je inhoud gaat over zelfverwerkelijking in je werk. Zelfverwerkelijking. Maar dat woord wil ik niet gebruiken. ‘Jouw boek gaat over een luxeprobleem’, zei uitgever Monique kritisch in de laatste fase. ‘Nee!’, riep ik. Het is geen luxe om je gezien te weten in het werk dat je doet. Je gezien voelen is een bestaansrecht. Monique houdt mij scherp. ‘Jouw boek gaat over uitzonderlijk getalenteerde mensen’, zei Monique, die twijfelde of de lezer zich wel genoeg zou kunnen identificeren. ‘Nee’, zei ik. Iedereen die erin slaagt zichzelf tot uitdrukking te brengen in zijn werk, komt tot bloei. Dat ziet eruit als uitzonderlijk talent, maar dat is het niet. Als je jezelf tot uitdrukking kunt brengen in je werk, dan kom je tot je recht. Dan geef je je klanten, je collega’s, je organisatie wat jij te geven hebt. Dan ben je op een vanzelfsprekende manier van betekenis. Dit boek helpt daarbij.
Kiki Verbeek
Bovenstaande tekst is de integrale versie van mijn speech, uitgesproken tijdens de presentatie van mijn boek ‘Waar ben jij eigenlijk van?’ op 18 september 2022 in Boekhandel Scheltema, Amsterdam
